Komu przysługuje zachowek?

Zachowek przysługuje osobom, które zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego są spadkobiercami ustawowymi spadkodawcy. Chodzi tutaj oczywiście także o potencjalnych spadkobierców ustawowym, którzy zostali wykluczeni z dziedziczenia w testamencie. Zachowek nie przysługuje jednak wszystkim uprawnionym do dziedziczenia, a jedynie rodzicom, małżonkowi spadkodawcy, a także jego zstępnym, czyli wnukom, dzieciom, prawnukom. Zachowek nie przysługuje zatem dziadkom, czy też rodzeństwu.

Jaka jest wysokość zachowku?

Zachowku przysługuje w wysokości ½ wartości udziału w spadku jaki przysługiwałby spadkobiercy, gdyby nastąpiło dziedziczenie ustawowe oraz nie zostały przez spadkodawcę dokonane darowizny, które zostają wliczone na poczet ustalenia prawa do zachowku. Niektóre kategorie osób mogą liczyć jednak na zachowanie w wyższej kwocie, a mianowicie ⅔ wartości tego udziału. Do tych osób należą uprawnieni, którzy są małoletnie, a druga kategoria takich osób są uprawnieni niezdolni do pracy.

Zachowek, a prawa do spadku

Zachowek to roszczenie pieniężne. Osobie uprawnionej do zachowku nie przysługuje prawa własności lub udział w nim w przedmiotach wchodzących do spadku, a jedynie roszczenie pieniężne w stosunku do spadkobierców lub obdarowanych przez spadkodawcę.

Zachowek, a darowizna

Tak, darowizna wlicza się majątku, którego wartość jest podstawą ustalenia wysokości zachowku. Może się zdarzyć tak, że w chwili śmierci spadkodawca nie pozostawił żadnego majątku, gdyż rozporządził nim za życia dokonując darowizn. W takim przypadku adresatem pozwu o zachowek powinny być osoby obdarowane przez spadkodawcę, a nie spadkobiercy, tym bardziej, że w tym przypadku spadkobiercą może być sam uprawniony do zachowku.

Jakie darowizny nie wliczają się do zachowku?

Jak wcześniej wspomniano otrzymanie darowizny może stanowić podstawę do zapłaty zachowku. Nie każdą jednak darowizna jest wliczana do wartości majątku, który jest podstawą ustalenia wysokości zachowku. W tym przypadku nie bierze się pod uwagę drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych w danych stosunkach, np. prezentów ślubnych pod warunkiem, że nie są one dużej wartości, a także darowizn dokonanych na rzecz osób, które nie są spadkobiercami ustawowymi (osoby obce, np. sąsiad) pod warunkiem, że otwarcie spadku (śmierć spadkodawcy) nastąpiła po upływie 10 lat od dokonania tej darowizny. Dodatkowo nie wlicza się darowizn, które zostały dokonane przez spadkodawcę, gdy nie miał on jeszcze zstępnych, tj. dzieci, wnuków, itd. albo dokonanych na 300 dni przed urodzeniem się tych osób. W przypadku gdy zachowku domaga się małżonek spadkodawcy nie wlicza się natomiast darowizn dokonanych przez spadkodawcę przed zawarciem tego małżeństwa.

Ustalenie wartości darowizny na potrzeby określenia wysokości zachowku

Na potrzeby ustalenia prawa do zachowku wartości tej darowizny lub zapisu windykacyjnego ustala jest w przypadku darowizny na dzień dokonania darowizny, a w przypadku zapisu windykacyjnego dzień otwarcia spadku. Przy ustaleniu wartości tej darowizny brane są pod uwagę natomiast ceny z dnia ustalenia prawa do zachowku. Dla przykładu, jeżeli przedmiotem darowizny dokonanej w 1980 r. był dom wymagających remontu, a po dokonaniu darowizny obdarowany go wyremontował, a śmierć spadkodawcy nastąpiła w 2010 r., a Sąd rozstrzygnął sprawę o zachowek w 2012 r. to istotna jest hipoteczna wartość domu przed remontem na dzień wydania rozstrzygnięcia w sprawie o zachowek w 2012 r.

Darowizny na rzecz dziecka, a zachowek dla wnuków

Na poczet zachowku należnego dalszym zstępnym zalicza się darowizny dokonane na rzecz ich wstępnych. Oznacza to, że jeżeli dziadek dokonał darowizny na rzecz ojca uprawnionego do zachowku to wysokość należnego temu wnukowi zachowku będzie pomniejszona o wartość darowizny dokonanej przez tego dziadka na rzecz jego ojca. Podobnie od wysokości należnego zachowku należy odliczyć poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.

Roszczenie o uzupełnienie zachowku

Jeżeli uprawniony do zachowku otrzymał od spadkodawcy darowiznę, zapis lub też uzyskał korzyść majątkowa z tytułu dziedziczenia po spadkodawcy, ale wartość tych przysporzeń jest niższa niż należny zachowek to wówczas uprawnionemu przysługuje prawo do uzupełnienia zachowku.

Ograniczenie odpowiedzialności z tytułu zachowku

Jeżeli uprawniony domaga się zapłaty zachowku osoba zobowiązania może uchylić się od odpowiedzialności w całości lub części, jeżeli zapłata zachowku w zadanej wysokości powodowałaby, że wartość otrzymanych przez niego przysporzeń od spadkodawcy byłaby niższa niż wartość zachowku, która przysługiwałaby mu samemu. Dla przykładu, jeżeli spadkodawca pozostawił po sobie trójkę dzieci, ale jednemu z nich przekazał w darowiźnie kwotę 125 tys. zł, drugiemu 25 tys., a trzeciemu nic, to trzecie dziecko nie może domagać się zapłaty zachowku od drugiego dziecka, gdyż wówczas drugie dziecko zostałoby pozbawione zachowku, który mu przysługuje.

Rozłożenie na raty zachowku

Nie tak dawno zostały wprowadzone przepisy, które mają chronić osoby zobowiązane do zapłaty zachowku przed nadmiernym uszczerbkiem. Przepisy te przewidują możliwość odroczenia płatności zachowku, rozłożenia go na raty, a nawet jego obniżenia w wyjątkowych sytuacjach. Przy ustaleniu czy zobowiązany do zapłaty zachowku będzie mógł z takiego przywileju skorzystać brane są pod uwagę takie okoliczność jak warunki osobiste i majątkowe zobowiązanego. Dla przykładu, jeżeli zobowiązany mieszka w domu, który odziedziczył i w celu zapłaty musiałby go sprzedać to okoliczność taka najczęściej uzasadniać będzie rozłożenie obowiązku zapłaty zachowku na raty pod warunkiem, że osoba zobowiązana nie ma możliwości zaciągnięcia kredytu na spłatę zachowku. Termin płatności zachowku, który został odroczony lub okres spłaty zachowku w ratach nie może być dłuższy niż 5 lat. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Sąd może odroczyć termin płatności zachowku, który został już ustalony na podstawie wyroku lub ugody i jest już wymagalny biorąc pod uwagę szczególne okoliczności na okres nie dłuższy niż 10 lat.

Termin przedawnienia zachowku

Roszczenie o zapłatę zachowku nie jest bezterminowe. Przedawnia się po upływie 5 lat od dnia ogłoszenia testamentu, a w przypadku, gdy odpowiedzialne za zapłatę zachowku są osoby, które otrzymały darowiznę lub zapis windykacyjny termin ten jest liczony od dnia otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy. Termin ten ma charakter materialno-prawny, dlatego też nie podlega przywróceniu. Wiele osób znajduje się w błędnym przekonaniu, że 5 letni termin biegnie od wydania przez Sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, co nie jest prawdą. Warto jednak pamięta, że pięcioletni termin znajduje zastosowanie wyłącznie w stosunku do spadkodawców, którzy zmarli przed dniem 23 października 2008 r. Wbrew pozorom nadal zdarza się, że postępowania spadkowe po takich osobach nie zostały przeprowadzone, a nawet nie ujawniono testamentu, który został sporządzony.

Jak dochodzi zachowku?

Wiele osób podnosi kwestię zachowku w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku, a nawet dział spadku. Sąd nie może jednak rozstrzygnięć sprawy o zachowek w tych postępowaniach. W celu dochodzenia zachowku w pierwszej kolejności należy wezwać zobowiązanego do zapłaty. Jeżeli to nie poskutkuje konieczne jest wytoczenie powództwa cywilnego. Jako adwokat w swojej praktyce w Rzeszowie prowadzę sprawy o zachowek. Do pozwu o zachowek należy dołączyć dowody potwierdzające nabycie przez pozwanego spadku, np. notarialnie poświadczenie dziedziczenia, postanowienie Sądu o stwierdzeniu nabycia spadku oraz dokumenty potwierdzające co wchodzi do spadku, np. odpis z księgi wieczystej, a względnie dokumenty potwierdzające dokonania przez spadkodawcę darowizny na rzecz pozwanego.

Ile kosztuje sprawa o zachowek?

Sprawa o zachowek jest jedną z rodzajów spraw o zapłatę, w związku z tym faktem wynagrodzenie radcy prawnego lub adwokata, a także wysokość opłaty sądowej jest zależna od wartości dochodzonego prawa. Dla przykładu, jeżeli powód będzie domagać się zapłaty zachowku w kwocie 100 tys. zł to opłata sądowa wynosić będzie wynosić 5 tys. zł, minimalna stawka adwokacka 5400 zł brutto, a opłata skarbowa jest stała i wynosić będzie 17 zł. Na start trzeba więc wyłożyć kwotę 10 417 zł. Oczywiście można się ubiegać o zwolnienie z kosztów sądowych oraz zrezygnować z pomocy adwokata lub radcy prawnego, ale wtedy będziemy musieli prowadzić sprawę samodzielnie, ewentualnie zwrócić się o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Do tego należy doliczyć koszty uzyskania potrzebnych dokumentów. Dla przykładu w przypadku uzyskania odpisu postanowienia Sądu o stwierdzeniu nabycia spadku opłata Kancelaryjna wynosi 20 zł, a opłata za wydanie odpisu zwykłego z ksiąg wieczystych wynosi 20 zł. Jeżeli w sprawie będzie zachodzić konieczność powołania biegłego, w celu ustalenia wartości nieruchomości powód będzie musiał pokryć jego koszty. Wycena nieruchomości przez biegłego to koszt od 5 tys. brutto do nawet 10 tys. zł brutto. W przypadku uwzględnienia pozwu Sąd powinien zasądzić od strony zobowiązanej do zapłaty zachowku na rzecz powoda obowiązek zwroty tych kosztów oraz odsetek ustawowych od zasądzonej kwoty. Sąd może też uwzględnić pozew w części, wówczas koszty te zostaną stosunkowo rozdzielone. Z uwagi na ten fakt najlepiej jest w pozwie domagać się kwoty bezspornej, a dopiero po wydaniu opinii przez biegłego ewentualnie rozszerzyć powództwo zgodnie z treścią tej opinii.

Ugoda w sprawie o zachowek

Nie jest tak, ze zawsze trzeba kierować sprawę o zachowek Sądu. Strony mogą się dogadać i wówczas najlepiej podpisać ugodę, która potwierdzi treść tego porozumienia. Osobie zobowiązanej do zapłaty zachowku powinno zależeć na tym, aby w ugodzie jasno wskazano, że kwota wypłacona w ramach ugody stanowi zaspokojenie wszystkich roszczeń. uprawnionego z tytułu zachowku.

Obliczenie wysokości zachowku – pomoc adwokata z Rzeszowa

Jako adwokat mogę obliczyć wysokość należnego zachowku. W tym celu nierzadko konieczne są dość skomplikowane obliczenia. Jeżeli nie jesteś pewny na jaką kwotę możesz liczyć z tytułu zachowku zapraszam do kontaktu. Odpowiem na wszystkie Twoje pytania i określa jakiej sumy możesz się domagać w Sądzie. Może też okazać się, że Twoje żądania nie są zasadne i wszczęcie procesu sądowego spowodowałby tylko obciążenie Cię niepotrzebnymi kosztami i obowiązkiem zwrotu kosztów procesu, a nie są to małe sumy.

Właściwość Sądy w sprawie o zachowek

Sprawy o zachowek rozpoznają bez względu na wartość przedmiotu spory Sądy Rejonowe, w tym Sąd Rejonowy w Rzeszowie. Odwołanie od wyroku tego służy do Sądu Okręgowego w Rzeszowie. Właściwy miejscowo do wytoczenia sprawy jest Sąd spadku, którym najczęściej jest Sąd, w okręgu którego znajdowało się ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. Jako adwokat mogę Cię reprezentować w sprawie o zachowek. Najpierw ustalę czy zachowek Ci przysługuje, następnie podejmę próby polubownego załatwienia sporu, a gdy one nie przyniosą rezultatu wniosę sprawę do Sądu. W tym zakresie przygotuje pozew raz zgromadzę wszystkie niezbędne dokumenty, a także będę kierował do Sądu inne pisma procesowe w razie potrzeby oraz jako Twój pełnomocnik będę świadczył zastępstwo prawne na rozprawie. Nie warto odkładać tego na ostatnią chwilę, bo prawo do zachowku może się przedawnić. Ponadto osoba zobowiązana do zachowku może wyzbyć się przedmiotu darowizny lub składników spadku i wówczas dochodzenie zapłaty zasądzonego przez Sąd zachowku może stać się bardzo utrudnione, nawet jeżeli zachowania zobowiązanego nosi znamiona przestępstwa.  

Kontakt z adwokatem z Rzeszowa w sprawie DOTYCZĄCEJ zachowku

Jeżeli domagasz się zapłaty zachowku lub też bronisz się przed bezzasadnymi roszczeniami, w tym zakresie zapraszam do kontaktu. Jako adwokat może przygotować pozew o zachowek, odpowiedź na taki pozew, a także reprezentować Cię w Sadzie w toku rozprawy. 

Telefon

adwokat Piotr Czyżyński Kancelaria adwokacka w Rzeszowie 

adres: ul. Piłsudskiego 17/5, 35-074 Rzeszów

formularz kontaktowy 

Znajdź nas na mapie